Καίριο σημείο της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα νερά (2000/60/ΕΚ) και σημαντική προϋπόθεση για τον ακριβή χαρακτηρισμό των συνθηκών αναφοράς στα ποτάμια συστήματα αποτελεί η τυπολογία. Στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας προτείνονται δύο συστήματα ταξινόμησης των ποτάμιων συστημάτων (Α και Β).
Το σύστημα Α απαιτεί το διαχωρισμό των υδατικών συστημάτων σε 25 οικοπεριοχές, σύμφωνα με την κατανομή των υδρόβιων οργανισμών πλην των πρωτοζώων στα ευρωπαϊκά επιφανειακά ύδατα (Limnofauna Europaea), η οποία έγινε από τον Illies (1978). Για κάθε οικοπεριοχή, οι τύποι καθορίζονται από τρεις υποχρεωτικούς περιγραφείς με συγκεκριμένα όρια: το υψόμετρο (τρεις κατηγορίες), την έκταση της λεκάνης απορροής (τέσσερις κατηγορίες) και τη γεωλογία (τρεις κατηγορίες).
Το Σύστημα Β χρησιμοποιεί τους υποχρεωτικούς περιγραφείς του συστήματος Α, καταργώντας παράλληλα την κατηγοριοποίηση αυτών, αντικαθιστά τις οικοπεριοχές με τις γεωγραφικές συντεταγμένες και δίνει τη δυνατότητα χρήσης προαιρετικών και άλλων εναλλακτικών περιγραφέων. Μέσω της χρήσης αυτής στο περιβάλλον των γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών, προκύπτει ο αριθμός τύπων επιφανειακών υδάτινων σωμάτων, οι οποίοι καθορίζουν τις τυποχαρακτηριστικές συνθήκες του τύπου αυτού (συνθήκες αναφοράς).
Το σύστημα Β θεωρείται περισσότερο ευέλικτο συγκριτικά με το Σύστημα Α, καθώς επιτρέπει την επιλογή των κατάλληλων φυσικών αβιοτικών χαρακτηριστικών, δίνοντας τη δυνατότητα να αποδοθεί με σαφήνεια η ποικιλομορφία του τοπίου και ειδικά η μωσαϊκότητα του ελληνικού χώρου (Κανλή, 2009). Σύμφωνα όμως με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ (Παράρτημα II) εάν χρησιμοποιείται το σύστημα Β, τα Κράτη Μέλη πρέπει να επιτυγχάνουν τουλάχιστον τον ίδιο βαθμό διαχωρισμού με το σύστημα Α.
Στην Β. και Κ. Ελλάδα δεν χρησιμοποιείται το σύστημα Α γιατί ο Αξιός ποταμός ανήκει σε δυο συγχρόνως οικοπεριοχές (6 και 7). Χρησιμοποιείται το Β’, ειδικά όταν συγκρίνονται σταθμοί ανάντη και κατάντη σημειακής πηγής ρύπανσης (Lazaridou et al., 2014). Αυτό γίνεται για λόγους απόλυτης σιγουριάς για τις συνθήκες αναφοράς κατά την εκτίμηση της οικολογικής ποιότητας του σταθμού κατάντη της πίεσης. Το σύστημα Β’ στηρίζεται στους εξής περιγραφείς: το υψόμετρο το οποίο κατηγοριοποιείται κατά Dikau (1989)-με τροποποίηση ως προς την τρίτη κατηγορία κατά την Κεμιτζόγλου (2006), το μέγεθος των λεκανών σύμφωνα με την άσκηση διαβαθμονόμησης των Μεσογειακών ποταμών (RM) των Van de Bund et al. (2004-4 κατηγορίες), τη γεωλογία η οποία ομαδοποιείται σε ανθρακικά και πυριτικά (τα οργανικά δεν υπάρχουν στην Ελλάδα) και την κλίση που κατηγοριοποιείται κατά Demek (1972)- ομαδοποιώντας τις 6 κατηγορίες σε 3 κατά την Κεμιτζόγλου (2006).
Μετά το 2017 όμως σε όλη την Ελλάδα οι ποταμοί της Ελλάδας χωρίζονται σε 6 τύπους (Lazaridou et al., 2018):
-R-M1 τύπου: Μικρά μεσογειακά ποτάμια (<100km2 λεκάνη απορροής) με μικτή γεωλογία και έντονα εποχιακή ροή
-R-M2 τύπου: Μεσαία μεσογειακά ποτάμια (100-1.000km2 λεκάνη απορροής) με μικτή γεωλογία και έντονα εποχιακή ροή
-R-M3 τύπου: Μεγάλα ποτάμια (1.000-10.000km2 λεκάνη απορροής) με μικτή γεωλογία και έντονα εποχιακή ροή
-R-M4 τύπου: Ορεινά μεσογειακά ποτάμια με μη-πυριτική γεωλογία και έντονη εποχιακή ροή
-R-M5 τύπου: Μικρά ποτάμια προσωρινής ροής
-Πολύ μεγάλα ποτάμια (Very large rivers): Πολύ μεγάλα ποτάμια (>10.000km2 λεκάνη απορροής)
Demek, J. (1972). Manual of detailed geomorphological mapping. Academia, Prague, pp. 344.
Dikau, R. (1989). The application of a digital relief model to landform analysis. Taylor and Francis, London, pp. 51-77.
Illies J. (1978). Limnofauna Europea. Gustav Fisher Verlag, Stuttgard, New York, pp. 532.
Lazaridou M., Kanli L, Ntislidou Ch. & Albanakis K., (2014.) Comparison of river typology systems in Northern and Central Greece. European Water: 42 (3-18).
Lazaridou M, Ntislidou Ch, Karaouzas I, Skoulikidis N. (2018). “Harmonization of a new assessment method for estimating the ecological quality status of Greek running waters”. Ecological Indicators, 84, 683-694.
Van de Bund, W., Cardoso, A. C., Heiskanen, A.S., Nõges, P. (2004). Common Implementation Strategy for the Water Framework Directive (2000/60/EC). Overview of Common Intercalibration types. Final version 5.1. Ecological Status Working Group 2.A.
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2000. Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων.
Κεμιτζόγλου Δ., (2006). Καθορισμός των τύπων ποτάμιων συστημάτων της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας. Μεταπτυχιακή διατριβή, Τμήμα Βιολογίας. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Κανλή Λ., (2009). Σύγκριση ποτάμιων τυπολογικών συστημάτων στην Ελλάδα, Μεταπτυχιακή Διατριβή, Τμήμα Βιολογίας, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη.
