Όλες οι μορφές νερού βρίσκονται σε αέναη κίνηση, αλληλομετατρέπονται η μία στην άλλη και ενώνονται με τον υδρολογικό κύκλο, που ζωντανεύει από τον ήλιο εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Σ’ αυτόν τον ατέλειωτο κύκλο συμμετέχουν ποτάμια, λίμνες, παγόβουνα, υπόγεια νερά και ωκεανοί. Το νερό ανακυκλώνεται συνεχώς και σταθερά με τις διαδικασίες της εξάτμισης – συμπύκνωσης και με την επίδραση της βαρύτητας.
«Η κατανομή των υδάτων στον πλανήτη μας δεν είναι παρά μια στιγμιαία εικόνα ενός πολύπλοκου μηχανισμού, του υδρολογικού κύκλου, που ενώνει όλα τα υδατικά συστήματα της υδρογείου».
Κάθε χρόνο, η ποσότητα του νερού που μπαίνει στον κύκλο δεν αντιπροσωπεύει παρά ένα πολύ μικρό τμήμα της παγκόσμιας ποσότητας (περίπου 0,04%). Το νερό παραμένει, κατά μέσον όρο, δέκα μέρες στην ατμόσφαιρα, μερικές βδομάδες στα ποτάμια, από λίγους μήνες έως μερικές εκατοντάδες χρόνια στις λίμνες και πολλούς αιώνες στα επιφανειακά φρεάτια. Θα χρειαζόταν όμως περισσότερο από τρεις χιλιετηρίδες για την ανανέωση του νερού των ωκεανών και σχεδόν 10.000 χρόνια για την ανανέωση των υπόγειων νερών και των παγόβουνων.
Γενικά οι υδρατμοί εισέρχονται στην ατμόσφαιρα με την εξάτμιση κυρίως απ’ τους ωκεανούς (το 85% περίπου). Το υπόλοιπο προέρχεται κατά ένα μικρό ποσοστό από την επιφανειακή εξάτμιση των ηπειρωτικών νερών και κατά ένα μεγάλο ποσοστό από τη διαπνοή των φυτών. Τα φυτά συμμετέχουν ενεργά στον κύκλο του νερού, αντλώντας το νερό από το υπέδαφος και αποβάλλοντάς το στην ατμόσφαιρα με τη μορφή ατμού (Lacroix, 1991).
Διαπνοή είναι η έξοδος του νερού από τα στόματα των φύλλων των φυτών, δηλαδή τους πόρους ή τα ανοίγματα της επιδερμίδας των φύλλων. Εξατμισοδιαπνοή είναι η ταυτόχρονη σύμπτωση και αλληλεπίδραση της διαπνοής από τα φύλλα και της εξάτμισης και κατακράτησης του νερού από το έδαφος.
Ένα πειραματικό δάσος στην Αγγλία κόπηκε και κατόπιν αφέθηκε να ξαναδημιουργηθεί, αλλά κρατώντας το σε πολύ χαμηλό ύψος επάνω από το έδαφος. Μετά απ’ αυτό παρατηρήθηκε 40% αύξηση της επιφανειακής απορροής σε ετήσια βάση, και 400% κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού (Likens, 1984). Αυτή η αύξηση αντιπροσωπεύει το νερό που θα μπορούσε να ξαναγυρίσει στην ατμόσφαιρα μέσω της διαπνοής των φύλλων ενός πλήρως ανεπτυγμένου και άθικτου δάσους.
Οι υδρατμοί, μετακινούμενοι από ανέμους, έρχονται σε επαφή με ψυχρότερες μάζες αέρα. Αυτό προξενεί τη συμπύκνωσή τους και έτσι σχηματίζονται σύννεφα. Εάν αυτά ψυχθούν περισσότερο, βρέχει, χιονίζει, ή πέφτει χαλάζι. Έτσι το νερό καταλήγει πάλι στους ωκεανούς είτε απ’ ευθείας, είτε ρέοντας επιφανειακά ή υπόγεια, και συμπληρώνεται ο υδρολογικός κύκλος.
Το νερό αλλάζει συνεχώς μορφή, από υγρή σε αέρια ή και στερεά μορφή. Το ισοζύγιο μεταξύ εξάτμισης και βροχοπτώσεων καθορίζει τη διαθέσιμη ποσότητα νερού. Μόνον εάν οι βροχές είναι περισσότερες σε ποσότητα από την εξάτμιση, υπάρχει διαθέσιμο νερό στο έδαφος.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ: 2
