Στόχοι
1. Να κατανοήσουν τα παιδιά τη δυνατότητα αυτοκαθαρισμού του νερού στη φύση.
2. Να γνωρίσουν τα παιδιά ότι και ο άνθρωπος χρησιμοποιεί παρόμοιες μεθόδους για να καθαρίσει το νερό που χρησιμοποιεί για οικιακή χρήση.
3. Να παρατηρήσουν ότι η δυνατότητα αυτοκαθαρισμού δεν μπορεί να γίνει για όλες τις ουσίες και ότι υπάρχουν ουσίες που μπορούν να εισδύσουν στον υδροφόρο ορίζοντα.
Μέθοδοι
Πείραμα, παρατήρηση, συζήτηση.
Υλικά
Λασπόνερα, ένα φλιτζάνι χοντρή καρβουνόσκονη, ένα φλιτζάνι άμμο, ένα φλιτζάνι χαλίκια, πήλινη καθαρή γλάστρα με τρύπα στον πυθμένα, φίλτρο καφέ, ένα λεπτό σουρωτήρι, πλαστικό ποτήρι χρωματιστή μπογιά.
Πορεία
Βάζουμε μέσα στη γλάστρα το φίλτρο του καφέ. Γεμίζουμε τη γλάστρα κατά το ένα τρίτο με καρβουνόσκονη. Κοσκινίζουμε την άμμο με το σουρωτήρι και αφού τη ξεπλύνουμε με άφθονο νερό, γεμίζουμε άλλο ένα τρίτο της γλάστρας με αυτήν. Πλένουμε τα χαλίκια και γεμίζουμε τη γλάστρα μέχρι επάνω. Βάζουμε το σουρωτήρι επάνω στη γλάστρα και ρίχνουμε σιγά και με σταθερό ρυθμό το βρώμικο νερό. Οι στερεές προσμίξεις που ξεφεύγουν από το σουρωτήρι παγιδεύονται από τα χαλίκια, ενώ η άμμος, η καρβουνόσκονη και το φίλτρο του καφέ, συγκρατούν διαδοχικά τα πιο μικρά σωματίδια. Το νερό τρέχει από την τρύπα στον πυθμένα της γλάστρας. Συλλέγουμε το νερό που παίρνουμε μέσα στο διαφανές πλαστικό ποτήρι. (Σχ. 4.1) Το νερό που παίρνουμε είναι καθαρότερο από το αρχικό, όχι όμως και πόσιμο, γιατί ίσως περιέχει βακτήρια ή άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς. Επαναλαμβάνουμε το ίδια αλλά αυτή τη φορά προσθέτουμε χρωματιστή μπογιά μέσα στο νερό που ρίχνουμε στη γλάστρα. Παρατηρούμε ότι το νερό που συλλέγουμε τώρα στο ποτήρι είναι έγχρωμο. Ακολουθεί συζήτηση με τα παιδιά. Ζητούνται τα συμπεράσματα των παρατηρήσεών τους. Εξηγείται ότι ενώ πολλές ουσίες μπορούν να συγκρατηθούν κατά τη διείσδυση του νερού στο έδαφος και να αποσυντεθούν από μικροοργανισμούς, άλλες ουσίες όπως π χ τα φυτοφάρμακα δεν συγκρατούνται και κατεισδύουν και ρυπαίνουν το νερό των υδροφόρων κοιτασμάτων το οποίοθα μπορούσαμε να το χρησιμοποιήσουμε και για υδροδότηση. Αλλά και όταν χρησιμοποιούμε το νερό για οικιακή χρήση συνήθως πρέπει πρώτα να το καθαρίσουμε πριν το ποιούμε. Αυτό γίνεται κυρίως στις μεγάλες πόλεις, που χρησιμοποιούν τα χαλικοδϊυλιστίρια που στην αρχή λειτουργίας τους δεν διαφέρουν και πολύ από το πείραμα που κάναμε και ουσιαστικά μιμούνται τον τρόπο που φιλτράρεται το νερό στη φύση περνώντας μέσα από στρώματα διαφορετικής διαμέτρου υλικών. Μπορούν όμως τα χαλικοδϊυλιστίρια να συγκρατήσουν όλες τις ουσίες; Είμαστε σίγουροι ότι το νερό που θα ποιούμε είναι πράγματι καθαρό; Τα χαλικοδιυλιστήρια δεν μπορούν να συγκρατήσουν όλες τις ουσίες μερικές από τις οποίες φθάνουν στο νερό που πίνουμε. Γίνεται η ερώτηση αν μπορούμε να καθαρίσουμε το νερό από τέτοιες ουσίες. Γίνεται η ενημέρωση ότι αυτό είναι δυνατό με τη σύγχρονη τεχνολογία, αλλά συνεπάγεται μεγάλο κόστος. Οι εγκαταστάσεις που χρειάζονται για τη λειτουργία τους απαιτούν μεγάλη έκταση, η παροχή νερού θα είναι μικρή λόγω αργής επεξεργασίας και το νερό δε θα φθάνει για όλους γιατί τέτοιοι μέθοδοι επεξεργασίας δεν έχουν μεγάλη απόδοση. Ακολουθεί συζήτηση, αν αντιμετωπίζουμε τέτοια προβλήματα και για το τι πρέπει να κάνουμε για να μην βρεθούμε αντιμέτωποι με αυτά.
