Κάθε ποταμός σχεδόν, ξεκινά από πηγές και ρυάκια των ορεινών περιοχών, τα οποία ενώνονται σχηματίζοντας ένα γρήγορο στροβιλώδη ορεινό ποταμό. Στους περισσότερους ποταμούς μειώνονται οι κλίσεις καθώς κυλούν προς τις κατάντι περιοχές. Οι απότομες πλαγιές των ορεινών περιοχών δίνουν τη θέση τους σε άλλες περισσότερο ομαλές, έτσι ώστε ο ποταμός να παίρνει τελικά ένα κοίλο σχήμα «L».
Οι ποταμοί γενικώς αυξάνουν σε μέγεθος προς τα πεδινά, είτε λόγω των παραποτάμων τους, είτε λόγω αύξησης της παροχής. Με την αύξηση της παροχής, το πρώτο που επηρεάζεται και αυξάνει είναι το εύρος του ποταμού, ενώ λιγότερο αυξάνει το βάθος και ακόμη λιγότερο η ταχύτητα (Leopold, 1962). Η ταχύτητα όμως αυξάνεται με την αύξηση του βάθους, επειδή μειώνονται οι τριβές με το υπόστρωμα. Έτσι λοιπόν εξηγείται γιατί στα πεδινά με τις μικρότερες κλίσεις η ταχύτητα δεν μειώνεται και πάρα πολύ: η αύξηση της παροχής και το πιο λεπτόκοκκο υπόστρωμα αντισταθμίζουν τη μείωση αυτή των κλίσεων.
Γενικά, η εντυπωσιακότερη αλλαγή κατά την εις μήκος ανάπτυξη ενός ποταμού είναι το πέρασμα από έναν απότομο ρηχό και με πετρώδες υπόστρωμα ποταμό, σ’ έναν βαθύτερο, ομαλότερο και με αμμο-ιλυώδες υπόστρωμα.
Και εφ’ όσον τελικά η ταχύτητα παραμένει σχεδόν σταθερή, οι επιστήμονες αναγκάστηκαν να ψάξουν αλλού τους λόγους αυτής της κατά μήκος διαβάθμισης του υποστρώματος. Ίσως ο λόγος που το μέγεθος των υλικών του υποστρώματος μειώνεται από τα ανάντι στα κατάντι και που ογκόλιθοι, κροκάλες και χαλίκια δίνουν σταδιακά τη θέση τους σε άμμο, πηλό και ιλύ, να είναι η μείωση των μηχανικών τριβών με τη μείωση των κλίσεων, το είδος των πετρωμάτων και η αποσάθρωσή τους εξ αιτίας των έντονων καιρικών φαινομένων.
Όταν το νερό ενός ποταμού ρέει αργά, τότε το φορτίο του εναποτίθεται σχηματίζοντας μια προσχωσιγενή βεντάλια κάτω από το νερό, ή ένα δέλτα όταν πρόκειται για τις εκβολές του.
